Ülkemizdeki seçim sistemi ve gelenekleri açısından adayların geç tarihlerde belirlenmesi, bu projelerin de geç açıklanmasına neden oluyor. Bu nedenle, açıklanan projelerin, halka sunulmasına ve tartışılmasına pek zaman kalmadığı söylenebilir. Bu durum, sadece, projelerin iyi hazırlanmasını değil, halkın bilinçli ve bilgili bir şekilde oy kullanmasını da belli ölçüde olumsuz yönde etkileyebilecektir.
Seçim vaatlerinin ve projelerinin sunulmasında, bir vizyon, ilke, hedef iradesini göstermesi bakımından seçim beyannamelerinin olması önemlidir. Burada yine, vaatlere ilişkin ayrıntıların olması, zamanlama, bütçe vb. konularda bilgilerin verilmesi; şehre ilişkin hali hazırdaki sorunların neler olduğu ve bunlara ilişkin ne tür çözümlerin getirildiği ve gelecek on yılda nasıl bir insan ve şehir tasarımına sahip olunduğuna ilişkin bilgilerin verilmesi değerli olacaktır.
Mansur Yavaş’ın “2024-2029 Projelerimiz” başlığı altında sunduğu projelerine baktığımızda, toplamda, 14 ana başlık altında 80’e yakın alt başlıktan oluşan proje vaatleri olduğunu görüyoruz.
‘Sosyal Belediyecilik’ ana başlığı altında;
✓ Alzheimer Hastaları için Yatılı Belediye Konukevleri Projesi
✓ İleri Yaş Sağlıklı Yaşam Merkezi
✓ Obezite ile Mücadelede Diyetisyen Yardımı Projesi
✓ Rahim Ağzı Kanserini Önlemek Amacıyla HPV Aşı Uygulaması Projesi
✓ Halk Sağlığı Eylem Planı
✓ Ergazi Otizm Merkezi
✓ Engelsiz Spor Merkezleri
✓ Engelsiz Yaşam Köyü
✓ Ata Evleri
✓ Kıdemliler Lokali.
Hiç kuşkusuz, toplumun önemli kesimleri dezavantajlı gruplardan oluşmaktadır. Ayrıca, ülke nüfusunun yaklaşık %12’sinin engelli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, yerel yönetimlerin, merkezi yönetimlerin yanında bu gruplar için gerçekçi ve yeterli projeler üretmesi önemlidir. Benzer şekilde, resmi açıklamalara göre, kadın işgücü katılım oranı %36 civarındadır. Kadın nüfusunu, işgücüne katılımının düşük olması neden ile dezavantajlı grup içerisinde değerlendirmek gerekir. Bu açıdan Mansur Yavaş’ın proje vaatleri içinde yer alan ‘Kadın ve Aile’ ana başlığı, -projelerin içeriğine ve boyutlarına ilişkin ayrıntılar olmamakla birlikte- önemlidir. Burada vadedilen projeler şunlardır:
‘Kadın ve Aile’ ana başlığı altında;
✓ Kadın İş Gücü Geliştirme Merkezi Projesi
✓ Gebelik Okulu Projesi
✓ Kadın Meclisi Projesi
✓ Kadın Lider Kapasite Geliştirme Projesi
✓ Anne Çocuk Sağlığı Merkezleri Kurulması
✓ Kadınlar için Güvenli Kent Ankara
✓ Annelere Ulaşımda Kolaylık
✓ Yerel Eşitlik Eylem Planı
✓ Yeni Aile Yaşam Merkezleri
✓ Yeni Kreşler
Proje vaatlerinde bir başka önemli başlık Kırsal Kalkınma. Büyükşehirlerde 6360 sayılı Kanuna bağlı olarak köylerin mahalleye dönüşümü ile birlikte 2014 yılından itibaren tarımsal ve hayvancılık faaliyetlerine kısıtlamalar getirilmişti. Bu yasal değişimle kırsal alanlar tüzel kişilik açısından da siyasal ve yönetsel temsil gücü açısından zayıflamıştı. Buna bağlı olarak kırsal alanlarda tarımsal üretim gerilemiş ve genç nüfusunun kente göçü hızlanmıştı. Kentleşme ve sosyal hizmetlerin birlikte, sağlıklı bir şekilde gelişmemesinin ülkemizde yaygın bir sorun olduğu söylenebilir. Fiili olarak köy olan mahalleleri de içine alan kentleri ve uzak yerleşim yerlerini ekonomik olarak destekleyebilmek için tüm yönetim birimlerini eşit şekilde hizmetlerle donatmak ve bu hizmetleri yaygınlaştırmak önemlidir. Yavaş’ın proje vaatlerinde bunun dikkate alındığını görüyoruz. Burada ifade edilen vaatler ise şunlardır:
‘Kırsal Kalkınma’ ana başlığı altında;
✓ Şehirden Kırsala Dönen Kadın Üreticilere “Tarım Sigortası” Desteği
✓ Tarımsal Pazarlama Ve Danışmanlık Merkezi Kurulması
✓ Hayvancılığı Geliştirme Projesi
✓ Buzağılar Ölmesin Projesi
✓ Toprak ve Su Kaynaklarını Geliştirme Projeleri
✓ Ürün İşleme ve Depolama Tesisleri Projesi
✓ Eğitim ve Üretim Merkezleri (BAKAP).
Ülke nüfusumuzun yaş ortalaması, Avrupa ülkelerine göre ve kalkınmış büyük ülkelere göre oldukça gençtir. Bu oran ülkede 34 yaş iken Ankara’da, 30,2’dir. Yerel yönetimlerin her yaş grubu için ve özellikle de yaygın genç nüfus için diğer hizmetlere önem verdiği kadar spora da önem vermesi gerekir. Spor tesislerinin her yaş için bölge nüfusuna göre planlanması ve uygulanması önemlidir. Gençlik ve Spor ana başlığı altında şu proje vaatlerinde bulunulmuş:
‘Gençlik ve Spor’ ana başlığı altında;
✓ Kütüphane ve Kültür Merkezi
✓ Yeni Gençlik Merkezleri
✓ Sanat Akademisi Projesi
✓ Kampüs Ankara
✓ Yeni Öğrenci Barınma Merkezi
✓ 4000 Çocuk 4000 Sporcu Projesi
✓ Bağlıca Spor Kompleksi
✓ Elmadağ Kapalı Spor Salonu
✓ 2 Adet Spor Köyü.
Bir şehrin diğer olmazsa olmazlarından biri yeşil alanlarıdır. Bölgenizde, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif tesisler olmalı, erişimi ve katılımı kolay olmalı, yeterli olmalı. Bunun yanında şehirler geniş yeşil alanlar da içermeli. Şehirde olmak, doğadan uzak olmak anlamına gelmemeli. Buna uygun imar planları yapılmalı ve kente doğa katılmalıdır. Yavaş’ın yeşil alanlara ilişkin proje vaatlerine baktığımızda, Kentsel Tasarım ve Yeşil Alanlar ana başlığı altında şunlara yer verildiğini görüyoruz.
‘Kentsel Tasarım ve Yeşil Alanlar’ ana başlığı altında;
✓ Çankaya- İzmir 1-2. Caddeler
✓ Çankaya – Bahçelievler 7. Cadde
✓ Çankaya – Fakülteler – Cemal Gürsel Caddesi
✓ Çankaya – Kavaklıdere – Tunalı Hilmi Caddesi Kentsel Tasarım Projesi
✓ Çankaya – Kızılay – Kumrular Caddesi
✓ Demetevler 408. Cadde
Burada sunulan projeler, Kent Merkezinde Önemli Caddelerin Yeniden Düzenlenmesi Projeleri şeklinde bir ara başlık ile sunulmuş. Vaat kitapçığında, yeşil alanlara ilişkin görseller olmakla birlikte, isim isim belirtilmiş projeler olmadığını görüyoruz.
Kentin merkezlerinde aslında birikmiş sorunlar oluyor. Bu sorunlar pek çok kalemi içeriyor. Öyle ki bir vatandaş olarak o merkezlere gitmekten, kalmaktan ve gelmekten kaçınmaya başlıyoruz. Bu nedenle, yerel yönetimlerin, merkezlerdeki birikmiş sorunları yeni ve geniş anlayışlarla çözmesi, o şehri yenileyecek, rahatlatacak ve çağa uygun bir çehreye girmesini sağlayacaktır. Bu hizmetlerin, Ankara’da bu anlamda birikmiş merkezi semt sorunlarının ancak bir kısmına ilişkin olduğunu söyleyebiliriz.
Yavaş’ın diğer ana hizmet başlıklarını şöyle listeleyebiliriz;
METRO VE RAYLI SİSTEMLER PROJELERİ
✓ Dikimevi – Nato Yolu Metro Hattı
✓ Koru – Yaşamkent
✓ Keçiören Şehitler – Ovacık
✓ Kızılay – Dikmen Metro Hattı
✓ Çayyolu –Sincan
Bu projelerin hayata geçmesi, şehir içi ulaşımın kolaylaşması ve daha uzak mesafelere erişmesini sağlayacaktır. Metro hatlarının şehir planması açısından daha geniş ölçeklerde ve bağlantılı sorunlarla birlikte ele alınması gerekmektedir.
Yavaş’ın diğer vaat ettiği projeler ise şunlardır:
ALTYAPI PROJELERİ
✓ Ankara Metropol Kent Merkezi Su Kayıplarının Azaltılması Projesi
✓ Ankara’nın Su İhtiyacını Karşılayacak Yeni Su Kaynakları İletim Hattı Projesi
✓ Ankara Metropol Kent Merkezi Muhtelif İçme Suyu İletim Hat Projeleri
✓ İçme Suyu Arıtma Tesisi Projeleri
✓ Atık Su Arıtma Tesisi Projeleri
✓ Atık Su ve Yağmur suyu Projeleri
✓ Sarıyar Barajı Ankara Metropol Kent İçme Suyu Temini Projesi
✓ Beypazarı, Güdül, Ayaş İlçe Merkezleri ve Bağlı Mahalleler Su Temini Projesi
✓ Çamlıdere Barajı T3 Tüneli Çıkışı – İvedik İçme Suyu Arıtma Tesisi Arası İçme
Suyu Ana İletim Hattı Projesi
KÜLTÜR-SANAT PROJELERİ
✓ Ulus Modern
✓ Zafer Meydanı Sanat Akademisi Projesi
✓ Uluslararası Festivaller Kültür Zirvesi
✓ Sanat Sokağı Projesi
✓ Stüdyo Senin Projesi
✓ Gordion “Kültür” Kenti
✓ Tarihi Roma Açık Hava Tiyatrosu Sanat Evi Projesi
✓ Yeni Sanat Toplulukları Kurulması Projesi
BİLİŞİM PROJELERİ
✓ E-Demokrasi
✓ E-Spor Merkezleri
✓ Bulut Sistemleri
✓ Yapay Zeka Eğitimleri
✓ E-ticaret
✓ Yeni Teknoloji Merkezleri
✓ Ücretsiz İnternet Noktaları
✓ Büyük Veri (Big Data)
✓ CBS Altyapılı Açık Veriler
DİĞER PROJELER
✓ Akyurt Fuar Merkezi
✓ Çevre Dostu Enerji
✓ Kentsel Dönüşüm Ve Halk Konut Projeleri
✓ Ulus
Yavaş’ın vaat kitapçığında, projelere ilişkin çok fazla ayrıntı yer almamaktadır. Bazı projelerde ise açıklama bulunmamaktadır. Örneğin, ‘Kentsel Dönüşüm ve Halk Konut Projeleri’ ana başlığı, ‘Ulus’ ana başlığı, ‘Yeşil Alanlar’ ana başlığına ilişkin sadece görsellerin olması, ‘Kültür Sanat’ ana başlığı altındaki alt başlıkların içeriklerinin olmaması gibi. Bununla birlikte, proje vaatlerinin çerçevesinin hem kenti hem de insanı dikkate alan bir niteliğe sahip olduğu izlenimi uyandırdığını söyleyebiliriz. Ayrıca rakibi Turgut Altınok’un vaatlerine göre Mansur Yavaş’ın vaatlerinin daha kapsamlı ve farklı yönleri olduğunu görüyoruz. Yavaş’ın kitapçığında, projelere ilişkin hazırlanmış görsellerin, yapılmak istenen şeyleri çok daha anlaşılır kıldığını söyleyebiliriz.
Hiç kuşkusuz, kentlerin nüfus artış hızı, toplumun değişim ve teknolojinin gelişme hızından çok daha yavaş olmaktadır. Bu nedenle, yerel yönetimler toplumsal değişimin ve teknolojinin hızına yetişmek için her zaman köklü sorunlarla karşı karşıya kalacaktır.
Halkın talep ve beklentilerinin de sürekli arttığı ve değişim gösterdiği düşünülürse yerel yöneticilerin etkili ve verimli hizmet üretmesi hiç kolay değildir. Bu yapısal durum karşısında, yerel yönetim anlayışında sürdürülebilirlik, kaynak israfına, çevreye ve insana duyarlı olmak, geleceği planlamak, çağdaş ve akılcı kararlar alabilmek ve sosyo-ekonomik farklılıkları gözetebilir olmak yerel yönetimlerin başarılı olma anahtarları olacaktır.
İstatistikçi, Yerel Yönetimler Uzmanı Dr. Filiz Aydın
